Ponieważ w kasach wciąż dominują wielkie hity filmowe z fantastycznymi światami, potężnymi postaciami i ekscytującymi przygodami, filmowcy bardziej niż kiedykolwiek polegają na efektach wizualnych, aby wciągnąć widzów w ich historie. Materiał promocyjny „Superman:The Movie” z 1978 roku miał slogan, który mniej koncentrował się na samej historii i tym, jak zachwycona publiczność byłaby przełomowymi efektami wizualnymi filmu. „Uwierzysz, że człowiek może latać”. Mieli rację.
Efekty wizualne przeszły długą drogę od czasów Supermana Christophera Reeve'a. Niezależnie od tego, czy chodzi o danie superbohaterom Marvel Cinematic Universe ich cudownych mocy, tworzenie epickich bitew kosmicznych w „Gwiezdnych Wojnach”, czy też ożywianie w pełni stworzeń CGI, takich jak nadchodzący „Godzilla vs. Kong”, efekty wizualne są niezbędnym narzędziem do tworzenia filmów.
Efekty wizualne a efekty specjalne
Jednak efekty wizualne — lub w skrócie VFX — są często mylone z innym podobnym narzędziem, efektami specjalnymi. Istnieje zasadnicza różnica między tymi dwoma terminami. Efekty specjalne odnoszą się do praktycznych — zwykle fizycznych — efektów, które zazwyczaj są rejestrowane w aparacie. Od efektów atmosferycznych, takich jak sztuczny deszcz, wiatr i mgła, po wykorzystanie miniatur, lalek i animatroniki, pirotechnikę i nie tylko. Efekty specjalne to „prawdziwe” efekty uchwycone na planie.
Natomiast efekty wizualne to wszystkie efekty, których nie da się uchwycić praktycznie na planie. Efekty te są albo zbyt drogie, niebezpieczne, albo po prostu niemożliwe do wytworzenia. Miecze świetlne (niestety) nie istnieją, więc są tworzone cyfrowo przy użyciu efektów wizualnych. Hulk jest wynikiem efektów wizualnych — w prawdziwym życiu nikt nie jest tak duży. Eksplozje są często zbyt niebezpieczne, więc efekty wizualne zmieniają reguły gry. W ten sposób jest bezpieczniej dla wszystkich.
Ważne jest również, aby nie mylić VFX z ruchomą grafiką. Są to animowany tekst i projekt graficzny. Efekty wizualne mają tendencję do łączenia materiału filmowego na żywo z dodatkowym materiałem filmowym, aby stworzyć ostateczne, płynne ujęcie złożone. Dlatego są niezbędnym narzędziem w arsenale edytora wideo.
Krótko mówiąc, efekty specjalne pochodzą z zestawu. Efekty wizualne pojawiają się cyfrowo w postprodukcji. Ale „cyfrowo” może nie być najlepszym słowem do użycia. Efekty wizualne były obecne w filmie na długo przed tym, jak ludzie zaczęli montować na komputerach.
Początki efektów wizualnych
George Méliès
Najbardziej znanym pionierem wczesnych efektów wizualnych był George Méliès, francuski aktor, reżyser i magik filmowy. Od 1896 roku wyreżyserował ponad 500 filmów pełnych kinowego spektaklu dzięki efektom wizualnym. Méliès zastosował prostą, ale genialną technikę, aby połączyć różne ujęcia w tę samą scenę.
Zasadniczo nakręcił scenę, w której przed kamerą siedział kawałek szkła, którego fragmenty były pomalowane na czarno. Dzięki tej metodzie czarne części kadru nigdy nie wystawiły światła na kliszę aparatu. Następnie przewinął film i ponownie nakręcił scenę, ale używając innego kawałka szkła przed kamerą. Tym razem części, które początkowo były czarne, były przezroczyste i na odwrót. Ta technika pozwoliła Mélièsowi połączyć wiele ekspozycji w jeden końcowy obraz.
Artysta wykorzystał tę sztuczkę wizualną, aby uzyskać dziwaczne efekty. Doskonałym przykładem jest jego film „Człowiek z gumową głową” z 1901 roku. W tej historii Méliès kładzie na stole bezcielesną, ale wciąż żywą kopię swojej głowy i używa miecha, aby nadmuchać głowę powietrzem, powodując jej podwojenie i potrojenie.
Méliès osiągnął ten efekt, łącząc techniki komponowania z wielokrotną ekspozycją z ruchem kamery. Przesuwając aparat do przodu i do tyłu na torze dolly, obiekt w kadrze wydaje się zmieniać rozmiar. Im bliżej kamera zbliżała się do bezcielesnej głowy, tym większa wyglądała jego głowa. Przesuń aparat do tyłu, a obiekt w kadrze zmniejszy się. Méliès skomponował ruchomą kamerę na górze statycznego, szerokiego ujęcia kamery, aby ożywić iluzję.
Najsłynniejszym obrazem z filmowej magii Mélièsa jest kultowe ujęcie z „Podróży na Księżyc” z 1902 roku. Statek kosmiczny wystrzeliwuje w kierunku Księżyca, który ma ludzką twarz. Gdy statek kosmiczny ląduje, trafia w oko Księżyca. To ujęcie stałoby się jednym z najbardziej kultowych obrazów w historii kina, wskazując, jak widoczne i ważne były efekty wizualne od zarania tego medium.
Efekty wizualne w czasie
Technika komponowania wielu ujęć razem przy użyciu czarnej materii rozwijała się dalej przez lata, aby oddzielić obiekty od tła z coraz drobniejszymi szczegółami. „King Kong” z 1933 r. wykorzystał technikę Dunning Process, aby oświetlić tło na niebiesko, a obiekt na pierwszym planie na żółto. Używając specjalnych filtrów i matryc do oddzielenia niebieskiego i żółtego światła, filmowcy mogliby stworzyć znacznie dokładniejszą matę.
„Theif of Bagdad” z lat 40. zdobył Oscara za pionierskie efekty wizualne, które sfilmowały aktorów na niebieskim ekranie. Niebieski działał, ponieważ kontrastował z odcieniami ludzkiej skóry, zapewniając najlepszy kontrast dla obiektu i tła. Technologia niebieskiego ekranu znacznie się poprawiła z czasem i stała się fantastycznym sposobem na łączenie ujęć. Filmowcy nadal stosują tę technikę ponad 80 lat później.
VFX w dzisiejszych czasach
Zielony ekran
W miarę jak postprodukcja w kręceniu filmów stawała się coraz bardziej cyfrowa, zielony stał się kolorem z wyboru do komponowania. Zielone ekrany są dziś znacznie bardziej rozpowszechnione w produkcjach cyfrowych z wielu powodów. Jest tańszy i łatwiejszy do oświetlenia niż niebieski ekran, jaskrawy, żywy zielony kolor kostiumów był mniej popularny niż niebieski, a czujniki aparatu cyfrowego zbierają więcej danych ze światła zielonego niż czerwonego lub niebieskiego.
CGI
Wraz z rozwojem cyfrowego tworzenia filmów pojawiły się obrazy generowane komputerowo lub CGI. Od płynnych obcych form życia z „Otchłani” z 1989 roku po płynny metal T-1000 w „Terminatorze 2:Dzień Sądu” z 1991 roku, cyfrowe obrazy komputerowe stawały się coraz lepsze w tworzeniu błyszczących, płynnych obiektów. Ale „Jurassic Park” z 1993 roku wyniósł technologię CGI na nowy poziom. Pierwotnym planem dla dinozaurów była animacja zatrzymania. Jednak Steven Spielberg chciał realistycznych dinozaurów. Animatorzy z Industrial Light and Magic stworzyli repliki dinozaurów CGI, a wyniki zachwyciły wszystkich zaangażowanych, w tym widzów po debiucie filmu.
Przechwytywanie ruchu
Technologia przechwytywania ruchu znacznie poprawiła również wiarygodność postaci CGI. Aktor nosi specjalny kombinezon do przechwytywania ruchu, który rejestruje ruchy aktora na komputerze. Animatorzy pobierają dane i stosują tę wydajność do postaci CGI. Świetnym przykładem jest portret Golluma/Smeagola przez Andy'ego Serkisa z trylogii „Władca Pierścieni”. Innym jest Hulk Marka Ruffalo z serii filmowej Marvel Studios. Filmy Marvela są doskonałym świadectwem tego, jak daleko zaszły efekty wizualne w ostatnim stuleciu.
Za dużo efektów wizualnych?
Istnieje mentalność, że w dzisiejszych filmach używa się zbyt wielu efektów wizualnych. Wielu uważa, że powinniśmy wrócić do czasów „prawdziwego kręcenia filmów” bez polegania na tych narzędziach. Ale jak widzieliśmy, filmowcy od samego początku kinematografii używają efektów wizualnych, aby popychać medium i opowiadać historie, które urzekają widzów zachwytem i podekscytowaniem. Dzięki pionierom VFX film ma mniej ograniczeń niż kiedykolwiek, aby ożywić twoją wyobraźnię.
Jeśli chcesz stworzyć efekty wizualne dla swojego filmu lub projektu wideo, programy takie jak Adobe After Effects do komponowania i Blender do modelowania i animacji 3D świetnie sprawdzą się. Wypróbuj sam i zrób coś naprawdę spektakularnego.